Tükenmişlik Sendromu Nedir?
Tükenmişlik, özellikle son dönemlerde medyada da yer etmesiyle sık sık duyduğumuz bir kavram oldu. Hatta artık günlük hayatımızda kullandığımız, bildiğimiz bir kavram olduğunu söylemek yanlış olmaz. Peki nedir tükenmişlik? Tükenmişlik sadece birkaç günlük ya da haftalık yorgunluk, stresli bir olay yaşamak değildir. Tükenmişlik bir süreçtir ve uzun süre, yoğun bir stres deneyimlemeyle kişinin duygusal olarak tükenmesi, duyarsızlaşması ve kişisel başarı hissinin azalmasını içerir. Kişiyi derinden etkileyen, kişinin motivasyonunu, enerji kaynaklarını, inançlarını yitirmesine sebep olan bir süreçtir.
Tükenmişlik Sendromu Nasıl Bir Süreçtir?
Tükenmişlik Sendromu için dört evreden bahsedilmektedir.
İlk Evre: Kişinin işine karşı yüksek bir motivasyonu, enerjisi ve mutluluğu vardır. Hatta gerçekçi olmayan boyutlarda mesleki beklentiler sergiler.
İkinci Evre: Kişi, zamanla engellerle karşılaştıkça ikinci evre olan durağanlaşmaya girer. Enerjisi yavaş yavaş düşmeye başlar. İdealler, ilkeler ve amaçlar kaybolur. Bu durum, kişinin iş doyumunun düşmesine sebep olur. Kişinin rahatsızlık hissi gittikçe artar.
Üçüncü Evre: Kişi artık sisteme karşı yenilmiş gibi hissetmektedir. Sistemin düzelmeyeceğine ve insanların değişmeyeceğine inanır. Bu nokta kritiktir. Kişi bu evrede daha sağlıklı baş etme yöntemleri geliştirebilir ya da son evreye doğru yol alır.
Son evre: Yani tükenmişlik evresinde artık derin bir kopma, inançsızlık ve umutsuzluk vardır. Kişisel başarı düşer, sosyal çekilme durumu başlar. Kişi artık sadece maddi ve sosyal güvence için çalışıyordur; herhangi bir doyum söz konusu değildir.
Tükenmişlik Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Psikolojik Belirtileri:
- Duygusal bitkinlik,
- Devam eden bir sinirlilik hali,
- Çabuk öfkelenme,
- Hayal kırıklığı,
- Çökkün duygu durumu,
- Huzursuzluk,
- Sabırsızlık,
- Benlik saygısında düşme,
- Değersizlik,
- Eleştiriye aşırı duyarlılık,
- Karar vermekte yetersizlik,
- Apati (çevre ile anormal derecede ilgisizlik, duygusuzluk, kayıtsızlık),
- Boşluk ve anlamsızlık hissi,
- Ümitsizlik
Davranışsal Belirtileri:
- Hatalar yapma,
- Bazı şeyleri erteleme veya sürüncemede bırakma,
- Karar vermede zorlanma,
- İşe geç gelme, erken çıkma,
- İzinsiz olarak ya da hastalık nedeni ile işe gelmeme, işi bırakma eğilimi,
- Mesleki motivasyonda düşüş,
- Eve iş götürme,
- Kurumsal aidiyetin düşmesi,
- Yöneticilere güvenin azalması
Çalışanlarda Tükenmişlik Sendromunu Önlemek İçin Kuruluşlara Öneriler
Kurumlarda daha sağlıklı bir çalışma ortamı yaratmak ve çalışanlarının tükenmişlik sendromuna girmesini önlemek için bir takım tedbirler alabilirler. Bunlar;
- Çalışanların ̧çalışma yöntemlerini ve iş düzenini denetlemek,
- Çalışanların sorunlarını sahiplenmek ve uygun iletişim kurarak, tartışma/çözüm ortamı sağlamak,
- Teknolojiyi takip ederek, iş için güncel bilgi araç-gereç kullanımını sağlamak,
- Personelin hem fiziksel hem psikolojik güvenliğini sağlamak,
- Çalışanların kariyer planlamaları ile ilgili programlar yapmak,
- Çalışan Destek Programı, İşyeri Psikoloğu gibi iş yerinde wellbeing uygulamaları kullanmak,
- Çalışanların başarılarını takdir etmek.
Yazar: Psikolog Işıl Seray Gençer
