Bir çatışma durumunda kişinin genel davranış biçimini tanımlayan terime “Drama Üçgeni” denir. Bir kişinin duygusal veya stresli olduğu ya da çatışma sırasında üstlendiği ve aralarında geçiş yapabileceği roller bulunur. Steven Karpman, ‘Drama Üçgeni’ modelinden söz ederken üç temel rolden bahsetmektedir: Kurtarıcı, kurban, suçlayıcı.

Kurtarıcı Rol

• Kurtarıcılar, ilgiye ihtiyacı olan kişilerle ilgilenirler, onları zor durumlarından kurtarırlar. 
• Güçlükleri olan, kendine bakamayan, zorlukların üstesinden gelemeyen insanlar için sıkıntı duyarlar ve onları kurtarmak için eyleme geçmekten kendilerini alı koyamazlar. 
• Yapmak istemedikleri şeyleri diğer insanlar için yapmanın yanında bir de paylarına düşenden daha fazlasını yaparlar. Üstelik karşılarındaki kişinin kurtarılmak için gerçek bir arzusu olmasa da en ufak bir şeyde bile o insanı kurtarmak için çaba harcamaya başlarlar. 
• Diğer insanları her ne pahasına olursa olsun mutlu etmek gerektiğine inanırlar. 
• Karşıdakine yardım ederken kendilerine de ne kadar iyi, önemli ve aranılan olduklarını kanıtlarlar. 
• Kurtarıcılar bu roldeyken genellikle kendilerini tüketirler ve kimsenin onların bu yüce çabalarını yeterince görmediğini, ne kadar fedakarlıkta bulunduklarının fark edilmediğinden yakınırlar. İşte tam da bu kısımda Kurtarıcı Kurbana dönüşmüş olur.

Kurban Rolü

• Kurbanlar, kendilerini mağdur, çaresiz, ezilmiş, güçsüz, utanç içinde hissederler. 
• Bu kişilerin mutlak yardıma ihtiyaçları vardır. 
• Kurbanlar içgörü oluşturamaz, sorun çözemez, hayattan keyif almazlar; yaptıklarının veya yapmadıklarının sorumluluğunu üstlenmez, sonuçlarına da katlanmak zorunda kalmazlar. 
• Onlar için hep başkaları hatalıdır. 
• Birilerinin onlara haksızlık yapmasından, onların üzerlerine gelmesinden, onlara anlayışsız davranmış olmasından şikayet ederek mağdur olurlar. 
• Kurbanlar mağdur olacakları bir duruma maruz kalmazlarsa, kendilerini mağdur edecek  bir Suçlayıcı ve akabinde de bu mağduriyetlerini devam ettirecek bir Kurtarıcı  ararlar ve bulurlar.

Suçlayıcı Rol

• Suçlayıcılar, duygusal olarak soğukturlar. 
• Diğerlerine öfkeli, yargılayıcı, katı davranırlar, başkalarını sert bir şekilde eleştirirler, kendilerini diğerlerine karşı üstün bir yere koyarlar. 
• Drama Üçgeninin en güçlü tarafı gibi görünürler. 
• İşler istedikleri gibi gitmezse öfkelenirler. Aslında bu öfkeleri içlerindeki korku, yetersizlik ve utancın dışavurumudur. 
• Suçlayıcıların yetiştirilirken genelde kurban rolünde olduğunu da tutumlarından anlayabiliriz. 
• Onlar kurbanlarını bulurlar, yakınlarında yoksa bile mutlaka birilerini seçer ve kurban haline getirirler. 
• Suçlayıcı role geçen Kurtarıcılar öncelikle kendilerine kızmazlar; Kurbanlarına kızarlar ve onları suçlarlar. 
• Tüm yapılanlardan sonra, ben ona her şeyimi vermedim mi? Karşılığında ondan bana bir şey döndü mü? gibi sorular soracaklardır. 

Bu üç rolün özelliği, eğer bir tanesini oynuyorsanız eninde sonunda kalan ikisini de oynayacak olmanızdır. Bu rollerin hepsi uçlarda yaşanır ve özelliklerinden de anlayacağınız üzere aşırı tepkilere yol açabilir. Aşırıya kaçan tepkiler, uçlarda yaşanan duygular bireyleri her zaman negatif yönde etkiler. Burada asıl önemli olan çatışma anında hangi rolde olduğunuzun farkına varmak ve bu kısır döngüyü kırmayı başarabilmektir.

Peki siz daha çok hangi roldesiniz?

Yazar: Psikolog Melike  E. PARLAK